نگاهی بر خواص و مضرات تخمه آفتابگردان

تخمه آفتابگردان یکی از محبوب‏ترین دانه‏ های روغنی در جهان است. در صورت مصرف آن به میزان مناسب دارای اثرات مثبتی بر کاهش وزن، پوست و مو و هضم بهتر مواد غذایی است. علاوه بر این، استفاده از این دانه روغنی در مقادیر مناسب در درمان و پیشگیری از بیماری‏ های ناتوان کننده ‏ای مانند سرطان، آرتروز، اضطراب، افسردگی، بی‏خوابی و فشار خون بسیار موثر است.

ارزش غذایی تخمه آفتابگردان

فواید مصرف تخمه آفتابگردان بسیار است، در واقع ۱۰۰ گرم از آن می‏تواند ۵۸۴ کیلوکالری انرژی برای بدن فراهم کند. یکی از چشمگیرترین خواص تخمه آفتابگردان میزان چربی آن است که ۵۱ درصد از ارزش غذایی آن را شامل می‏شود که اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع را نیز در بر می‏گیرد. این دانه روغنی با ارزش دارای محتوای بالای ویتامین ‏ها و مواد معدنی است. مصرف تخمه آفتابگردان چیزی درحدود ۲۳ درصد تا ۱۲۹ درصد از نیاز روزانه به خانواده ویتامین B و ۲۳۴ درصد از نیاز روزانه به ویتامین E را تامین می‏کند. بعلاوه، تخمه آفتابگردان غنی از مواد معدنی مانند منگنز، منیزیم، روی، آهن و فسفر است که شامل بین ۴۰ درصد تا ۹۴ درصد نیاز روزانه به آنها را فراهم می‏کند. دانه ‏های آفتابگردان دارای ۳۶ درصد فیبر بوده و نیاز روزانه بدن به کربوهیدرات به میزان ۲۰ درصد را تامین می‏کند. ۱۰۰ گرم دانه آفتابگردان شامل ویتامین‏ ها و مواد معدنی به شرح ذیل است:

کالری (۵۸۴)، چربی کل (۵۱ گرم)، سدیم (۹ میلی‏گرم)، پتاسیم (۶۴۵ میلی‏گرم)، کربوهیدرات (۲۰ گرم) و پروتئین (۲۱ گرم)

ویتامین‏ها و مواد معدنی:

ویتامین آ (۱درصد)، کلسیم (۰۷/۰ درصد)، ویتامین سی (۲ درصد)، آهن (۲۹ درصد)، ویتامین ب۶ (۶۵ درصد)، منیزیم (۸۱ درصد)

فواید مصرف تخمه آفتابگردان بر سلامت بدن

بهبود سلامت پوست

همانطور پیش‎‏تر گفته شد، تخمه آفتابگردان سرشار از ویتامین E است. تنها یک چهارم فنجان از آن حاوی ۸۰ درصد ویتامین E است که نیاز روزانه بدن به این ویتامین را رفع می‏کند. از آنجایی که ویتامین E بسیار غنی از آنتی ‏اکسیدان‏ ها است، مصرف مناسب این دانه از بروز علائم پیری در بدن جلوگیری می‏کند. ویتامین E گردش خون در بدن را بهبود می‏بخشد. بنابراین با فراهم کردن سطح مطلوب اکسیژن، باعث جوانی پوست می‏شود و از بروز علائم پیری مانند چین و چروک جلوگیری می‏کند.

کاهش وزن بدن

تصور اشتباهی در مورد میزان چربی و کالری موجود در دانه‏ های آفتابگردان برای کسانی که به دنبال کاهش وزن هستند وجود دارد، و آن این است که چربی موجود در این دانه ‏ها برای بدن مضر بوده و باعث افزایش وزن می‏شود. نکته قابل توجه در مورد این دانه ‏ها این است که آنها سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع هستند که برای بدن ضروری است و همچنین غنی از فیبرهای رژیمی هستند. اسیدهای چرب غیر اشباع در بهبود کلسترول خوب بدن نقش دارند در حالیکه باعث کاهش کلسترول مضر می‏شود. فیبرهای موجود در دانه‏ های آفتابگردان با تقویت جذب مواد مغذی می‏تواند به روند هضم طبیعی مواد در بدن کمک ‏کند. همچنین مواد زائد بدن را حجیم می‏کند، که باعث راحتی بیشتری در خروج از بدن می‏شود. فیبر همچنین باعث می‏شود تا برای مدت زمان طولانی ‏تری احساس سیری داشته باشیم، بنابراین احتمال مصرف بیش از اندازه مواد غذایی را به حداقل می‏رساند.

مراقبت از مو

ویتامین E نه تنها برای سلامت پوست بلکه برای مو نیز مفید است. مصرف منظم دانه‏ های آفتابگردان توانایی خودترمیمی موها را قوت بخشیده و باعث می‏شود موها از بافت عالی برخوردار شوند.

علاوه بر آنتی ‏اکسیدان‏ ها، دانه ‏های آفتابگردان همچنین حاوی مواد معدنی مانند آهن هستند. آهن خون را غنی از اکسیژن می‏کند و گردش بهتر آن را تسهیل می‏بخشد. جریان خون به داخل پوست سر هدایت می‏شود و در نتیجه رشد مو را تسریع می‏کند. دانه ‏های آفتابگردان مکمل غذایی عالی در پاییز است، زمانی که عدم رطوبت در محیط می‏تواند باعث بروز مشکلاتی مانند ریزش مو و شوره سر شود.

کنترل سطح کلسترول

در حالی که کلسترول خوب برای عملکرد طبیعی بدن بسیار مهم است، کلسترول بد می‏تواند بسیاری از مشکلات سلامتی مانند بیماری‏ های قلبی را ایجاد کند. مصرف دانه‏ های آفتابگردان می‏تواند از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کند. دانه‏ های آفتابگردان به داشتن مقادیر بالای ترکیباتی با نام فیتواسترول‏ ها شهرت دارند. این ترکیب میزان کلسترول بد بدن را تنظیم می‏کند. علاوه بر این، چربی‏های رسوب شده در رگ‏ های خونی و شریان‏ ها را نیز کاهش می‏دهد.

ایجاد تعادل در سطح هورمون ‏های بدن

تنظیم ترشح هورمون ‏ها در بدن به عهده غده تیروئید است. اختلال در عملکرد این غده با عنوان بیماری تیروئید شناخته می‏شود. اختلال در عملکرد غده تیروئید برای سلامتی مضر است زیرا باعث بروز بسیاری از بیماری‏ های دیگر می‏شود. مطالعات نشان داده است که مصرف دانه آفتابگردان باعث عملکرد مطلوب تیروئید می‏شود.

بهبود سلامت دستگاه گوارش

همانطور که گفته شد دانه‏ های آفتابگردان مملو از فیبر رژیمی هستند. فیبر موجود در این دانه‏ ها مدفوع را حجیم کرده و حرکات لوله گوارش (پریستالتیک) را تسهیل می‏کند، بنابراین روند هضم مواد غذایی را در روده را بهبود می‏بخشد. یکی دیگر از مزایای مصرف این دانه این است که با ایجاد تعادل در باکتری های روده، جذب مواد مغذی به شکل موثرتری صورت می‏گیرد.

جلوگیری از ابتلا به سرطان

براساس برخی مطالعات، تخمه آفتابگردان یکی از معدود منابع شناخته شده سلنیوم است. سلنیوم یک ماده معدنی کمیاب است که از بروز و شیوع سرطان جلوگیری می‏کند. همچنین یک آنتی‏ اکسیدان قدرتمند است. و از طریق کاهش استرس اکسیداتیو باعث خنثی شدن تاثیر رادیکال های آزاد بر روی بدن می‏شوند.

کاهش اضطراب و افسردگی

دانه ‏های آفتابگردان سرشار از منیزیم هستند. مصرف روزانه این دانه‏ ها به میزان مناسب می‏تواند بخشی از نیاز روزانه بدن به منیزیم را تأمین کند. مطالعات نشان داده است که ارتباط مستقیمی بین مصرف منیزیم با بهبود حالات روحی افراد وجود دارد. بنابراین، افرادی که از افسردگی و اضطراب رنج می‏برند، اضافه کردن دانه آفتابگردان به رژیم غذایی خود را جدی بگیرند.

کاهش بی‏خوابی

تمام متخصصان خواب بر این باور هستند که راز خواب خوب شب جسمی آرام است. بدون توجه به ساعاتی که هر روز می‏خوابید، بدن ناآرام استراحت لازم را نخواهد داشت. سروتونین ترکیب شیمیایی است که می‏تواند به بدن آرامش دهد. این ترکیب آرامش‏ بخش با تبدیل تریپتوفان ایجاد می‏شود. تریپتوفان ترکیبی است که به وفور در تخمه آفتابگردان یافت می‏شود.

عوارض جانبی تخمه آفتابگردان

اگرچه به طور واضح دانه‏ های آفتابگردان بسیار مفید هستند اما مصرف بیش از اندازه آنها عوارض جانبی زیادی نیز به همراه دارد. به عنوان مثال، مصرف مقادیر زیاد آن می‏تواند بر عملکرد کلیه تأثیر بگذارد. دانه‏ های آفتابگردان حاوی مقادیر زیادی فسفر هستند که در صورت مصرف بیش از حد می‏توانند بر عملکرد کلیه تأثیر بگذارند. میزان مصرف روزانه این دانه ‏ها باید حداکثر نصف فنجان باشد تا این اطمینان حاصل شود که تمام مواد مغذی و ویتامین‏ های موردنیاز بدن بدون آسیب رساندن تامین می‏شود. علاوه بر این، مصرف بیش از حد آن نیز می‏تواند منجر به افزایش وزن شود. فواید و طعم این دانه‏ های خوشمزه می‏تواند تصوری غلط در افراد ایجاد کند که استفاده از آن به عنوان میان وعده محدودیتی ندارد و باعث زیاده‏ روی در خوردن آنها شود. فقط یک چهارم فنجان این دانه ها حاوی ۲۰۰ کالری است،

بنابراین مصرف بیشتر از آن باعث می شود کالری دریافتی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. علاوه بر این، این دانه ‏ها همچنین می توانند باعث ایجاد جوش روی پوست شوند. همانطور که می‏دانیم دانه‏ های آفتابگردان حاوی ماده معدنی کمیاب هستند که با نام سلنیوم شناخته می‏شود. در حالی که سلنیوم در مقادیر متاعدل آن می‏تواند از بروز سرطان جلوگیری کند، در صورت مصرف بیش از حد  می‏تواند به غیر از ایجاد جوش بر روی پوست صورت باعث ایجاد مشکلاتی از جمله خستگی مزمن و نوسانات خلقی نیز می‏شود. در نهایت، در صورتیکه مصرف تخمه آفتابگردان کنترل نشود، با بالا بردن سطح سدیم خون باعث افزایش فشار خون در افراد شود و خطر ابتلا به بیماری‏ های قلبی را قوت می‏بخشد.